Bherria-ren topaketa bakoitza lankidetza publiko-sozialaren errealitatea ulertzen aurrera egiteko aukera bat da. Modu horretan, azken ekimenean, Topaketa 2021ean, 15 esperientzia zehatz ikertu genituen, osasun-krisiaren eraginpean gainezka egindako beharrei erantzuteko.
Novagob, La Hidra eta Erainekin batera, egitura bat definitu genuen 15 esperientzia horiek ematen duten errealitate konplexuari nolabaiteko homogeneotasuna eman ahal izateko. Lan horren eta azken urteetan Bherrian jasotako ikaskuntzen ondorioz, zenbait ezaugarri sortu ditugu, Lank. Publ. Sozialaren esperientzien arrakasta-gakoak ulertzeko, alderatzeko eta aztertzeko modua ematen digutenak.
Artikulu honetan, lankidetza-esperientzietan 11 ezaugarrietako bakoitzaren presentzia edo gabezia kokatzen lagunduko duten ezaugarrietako batzuk gehitu ditugu. Era berean, zenbait balio gehitu ditugu ezaugarriaren garapen-maila ulertzen laguntzeko 1etik 3ra bitarteko balorazio-eskalan, 3 proiektuan inpaktu positibo handiena izanik.
1. helburuaren argitasuna
2. aurrekontua eta baliabideak
3. bilbe komunitarioa
4. lankidetzarako modua
5. irekiera-maila
6. bideraketa
7. komunikazioa
8. hibridazioa
9. koordinazioa
10. ebaluazioa
Ezaugarrietan oinarritutako lana izango da Bherria 2022ren eduki-programaren ardatza, eta ezaugarrietako bakoitza aberasten lagunduko digu, tresna baliagarri bilakatuta Administrazio Publikoaren eta herritarren arteko lankidetza bultzatzearren.
1. Helburuaren argitasuna
Helburuaren argitasunari erreparatuta, ondorengo ezaugarrien gaineko gogoeta egiten dugu:
- Artatu beharreko erronkaren definizio parte-hartzailea.
- Gardentasuna, proiektuko interesei eta inplikatutako eragileei dagokienez.
- Inpaktuaren mugak ezartzea eta proiektuaren eragin-ahalmena argitzea.
- Informaziorako sarbidea bermatzea eta partekatutako akordioak eta ildoak kontuan izatea.
Ezaugarri honen balorazio-eskala honako hau da:
1. Erantzun beharreko premia argiak zeuden: horietatik haratago, ez zegoen partekaturiko helbururik.
2. Partekaturiko hausnarketa-espazioak egon dira, eta horietan lankidetzaren helburuari buruz hitz egin ahal izan dugu.
3. Elkarrizketak dokumentatu eta partekatu egiten dira. Proiektuaren asmoa presente dagoen zerbait da, etengabe komunikatzen eta sozializatzen dena.
2. Aurrekontua eta baliabideak
Orain, baliabide ekonomikoei eta beharrezko azpiegiturei eta horiek denboran iraunarazteari erreparatuko diegu, proiektua garatze aldera. Zehazki, ezaugarri nagusi bezala honako hauek definitzen ditugu:
- Baliabideak jartzea prozesuaren fase bakoitzerako: aldez aurretik (erronka definitzea eta zehaztea, prozesua diseinatzea), parte hartzeko prozesua garatzea, eta ondorengoak ezartzea/desbideratzea.
- Proiektuak finantzatzea funtsezkoa da eragina izan eta denboran iraun dezaten.
- Baliabideak ez dira diruzkoak bakarrik; besteak beste, azpiegiturak, dedikazioa, prestakuntza eta laguntza teknikoa eta profesionala behar dira.
Ezaugarri honen balorazio-eskala honako hau da:
1. Proiektuak ez du baliabiderik izan.
2. Baliabideak izan ditu tarteka.
3. Beharrezko baliabideak eta denboran zehar mantentzen direnak ditu.
3. Bilbe komunitarioa
Lankidetzaren aurretik bilbe komunitarioa izatearen garrantziari buruzko hausnarketa egin dugu. Hain zuzen ere, elkarrekin konektatuta dauden eta ikuspegi komunitarioa partekatzen duten erakunde, kolektibo, elkarte eta proiektu herritarrez ari gara. Hauek dira bilbe komunitarioen ezaugarriak:
- Tokiko errealitatea ezagutzea: proiektuaren gaikako arloan lan egiten duten kolektiboak, elkarteak edota sareak.
- Tokiko errealitatearekin elkarreragitea.
- Sare hori bultzatzeko eta indartzeko ekintzak.
- Bilbe hori eta lurraldean betetzen duen lekua onartzea.
Ezaugarri honen balorazio-eskala honako hau da:
1. Aldez aurretik ez zegoen elkarte- edo komunitate-ehunik; proiektuak berak aktibatu du.
2. Eskaera puntualak eta proiektuan interesa zuten pertsona zehatzak antzeman ziren, baina ez zeuden kolektibo baten inguruan antolatuta.
3. Bazeuden proiektuaren gai-eremuan lanean ari ziren kolektiboak, elkarteak edota sareak.
5. Lankidetzarako modua
Ezaugarri honen bitartez, partekaturiko proiektuetan herritarren eta Administrazio Publikoaren arteko lankidetzak hartzen dituen moduak ulertu nahi ditugu:
- Konfiantzazko, errekonozimenduko eta elkarrekikotasunezko harremanak eraikitzea.
- Loturak ezartzea administraziotik/administrazioarekin eta ez soilik pertsona teknikariekin: lankidetza-esparruak, akordioak, hitzarmenak, e.a.
- Bilbe komunitarioaren eta sozialaren arteko lotura ez eskuordetzeak duen garrantzia (esate baterako, enpresa hornitzaileei).
Ezaugarri honen balorazio-eskala honako hau da:
1. Informazioa partekatzeko eta jarduera zehatzak kontrastatzeko topaketak eta elkarrizketak.
2. Aitorpena eta diru-laguntza.
3. Proiektua indartzea, eskalagarritasuna bultzatzea eta kutsatzea.
6. Irekiera-maila
Lankidetza-prozesu bateko inklusibotasun eta parte-hartze mailari buruz ere hausnartzen dugu. Atributu honen ezaugarriak hauek dira:
- Prozesu irekiak diseinatzea (parte-hartze plurala eta prozesu osoari edo zati bati irekia, parte hartzeko formula ezberdinak eta moldagarriak, e.a.).
- Kanalak, erremintak, metodologiak eta baliabideak eskura jartzea parte har dezaketen pertsona guztiek parte hartu ahal izan dezaten.
- Sarean lan egitea eta pertsonen eta erakundeen arteko loturak indartzea helburu gisa.
Ezaugarri honen balorazio-eskala honako hau da:
1. Ekimena partikularra da, eta ez du sarerik ehuntzen prozesuan zehar.
2. Proiektua sendotzen laguntzen duten lankidetza-harreman puntualak aktibatzen dira.
3. Sarean lan egitea eta pertsonen eta erakundeen arteko loturak indartzea bezalako helburuetan aurrera goaz.
7. Bideraketa
Proiektu horiek rolak eta trebetasunak behar dituzte lankidetza bideratzeko eta bultzatzeko. Ondorengoak bururatu zaizkigu:
- Talde-prozesuen oinarrizko nozioak, bideratzea, bitartekaritza, gatazkak konpontzea.
- Harremanetarako trebetasunak garatzea (soft skills): entzute aktiboa, enpatia,…
- Ahalbidetzeko jarrera baterantz aldatzea: nola egin ahal den ikustea, irtenbide baten bilaketa proaktiboa, beharrezko informazioa,…
Ezaugarri honen balorazio-eskala honako hau da:
1. Pertsona guztiek denetik pixka bat egin dute.
2. Pertsona batek edo pertsona-talde batek prozesua hasiera-hasieratik gidatzen eta koordinatzen du.
3. Rolak banatu dira; pertsona eta erakunde bakoitza lanean eta ekarpenak egiten ari da indartsuena zen hartan. Lidergoak txandakakoak izan dira.
8. Komunikazioa
Komunikazioak duen garrantzia aitortzen dugu, informazioa transmititzeko lanaz haratago; izan ere, erabilera egoki batek inpaktuak eta inplikazioak areagotzen ditu proiektuetan. Atributu honetan, honako hauek duten garrantziari buruzko gogoeta egin dugu:
- Komunikazioa planifikatzea fase bakoitzean.
- Deialdiaren edo hedapenaren baliabideak erabiltzeaz gain, arreta berezia jartzen diogu kontakizun kolektiboa eraikitzeari (ahots anitza eta bozgorailua).
- Komunikazio digitaleko trebetasunak sartzea (autonomia, fidagarritasuna, berehalakotasuna, neurketa,..).
Ezaugarri honen balorazio-eskala honako hau da:
1. Ez da komunikazioa kontuan hartu. Bat-batean gertatu da edo ez da gertatu.
2. Prozesuaren komunikaziorako ekintza eraginkorrak garatu dira.
3. Komunikazioa modu aktiboan planifikatu da eta proiektuaren parte izan da; era horretan, eragin positiboa sortu nahi izan da fase bakoitzean.
9. Hibridazioa
Geruza digitala tresnez beteta dago, eta pertsonek parte hartzen duten proiektuarekiko lotura handiagoa lortzen laguntzen digute. Hibridazioa prozesua dela esan dezakegu, geruza digitalean egindako lanak topaketaren espazio presentzialak indartzen amaitzen baitu.
Atributu honek ezaugarri hauek ditu:
- Teknologia digitalen presentzia.
- Teknologia horiek erabiltzeko ezagutza.
- Teknologia horiek erabiltzeko beste pertsonak trebatu ahal izatea. (Edo horietarako sarbidea ziurtatzea).
- Prozesurako onuragarriak diren kasuetan aplikatzea.
Ezaugarri honen balorazio-eskala honako hau da:
1. Proiektua soilik presentzialki edo modu digitalean garatu da.
2. Internet eta geruza digitala erabakigarriak izan dira.
3. Geruza digitala eta presentziala konbinatu dira.
10. Koordinazioa
Elkarrizketak ehunduz eraikitzen dira proiektuak, eta koordinazio-guneak leku pribilegiatuak dira horiek sortzeko. Horretarako, beharrezkoa izango da:
- Eragileen arteko koordinaziorako espazio funtzionalak eta operatiboak eratzea.
- Espazio horiek definitzea, horien funtzioak eta helburuak zehaztuz.
- Erraz (argiak, ulergarriak eta sarbide librekoak izatea).
Ezaugarri honen balorazio-eskala honako hau da:
1. Batez ere erakunde batek gidatu du proiektua, baina beste pertsona eta erakunde batzuen laguntza puntuala izan du.
2. Espazio formal eta informal iraunkorrak definitu dira, proiektua koordinatzeko eta gobernatzeko, eta beste arlo batzuetako eragileak inplikatu ditu.
3. Koordinazio-espazioek funtzionatzen dute, eta diseinatutako helburuak betetzen dituzte.
11. Ebaluazioa
Ebaluaziorako, kontrasterako eta ikaskuntzarako espazioak zaintzeari buruz hausnartu dugu. Ebaluazio egoki eta praktiko batek proiektua hobetzen lagunduko du. Atributu honen ezaugarriak honako hauek dira:
- Aurrez definitzea neurtzeko adierazle argiak eta ulergarriak.
- Neurtzeko hainbat tresnaz hornitzea, tresna arinak eta parte-hartzaileak (behaketa + elkarrizketak + inkestak).
- Ebaluazioak egitea prozesu osoan zehar.
- Ebaluazio-irizpideak argitzea.
- Eskala-galderak diseinatzea eta abian jarritako baliabideekin konektatzea.
- Bistaratzea eta alderatzea.
- Alderdi indartsuagoak eta garatzeko daudenak ezagutzea.
Ezaugarri honen balorazio-eskala honako hau da:
1. Ez da ebaluazio-mekanismorik aurreikusi.
2. Proiektuaren ebaluazioa informala egin da.
3. Ebaluazioak proiektuaren eta antzeko beste prozesuen hobekuntzan eragiten du.
Badakigu proiektu batek arrakasta izateko ez dela ezaugarri horien garapena zehatz-mehatz batu behar. Hala ere, ariketa honek laguntzen digu datu horien irudikapen bisuala errazten duen eskala bati erantzuteko indarrari buruz hausnartzen. Aurrera jarraitzen dugu ariketa hori hobetzen, eta esperimentatuz egiten dugu.
Zein da ikerketa honetarako zure ekarpena? Ezaugarri horietatik abiatuta proiektu bat sistematizatuko zenuke? Beste modu batera ezaugarriren bat sakonduko zenuke? Gako garrantzitsuren baten falta sumatzen duzu?
